Programma
Stadsontwikkeling in de hak van Italië
De Italiaanse schrijver Carlo Levi publiceerde in 1945 het boek Cristo si è fermato a Eboli (Christus kwam niet verder dan Eboli). Levi bedoelde hiermee dat de beschaving ophield bij Eboli, een stad ten oosten van Salerno. Hij werd hiermee geconfronteerd toen hij in de fascistische periode als politieke banneling naar de plaats Aliano, in de provincie Matera, werd gestuurd.
In deze collegereeks wordt de schijnwerper gericht op het gebied ten zuiden van Eboli, de regionen Basilicata en Apulië en staat de vraag centraal of deze gebieden zijn achtergebleven door verwaarlozing van de overheid of door interne factoren?
Kunnen we eigenlijk wel over het Zuiden als een eenheid spreken en zo ja vanaf wanneer? We volgen de ontwikkelingen van dit gebied vanaf de klassieke oudheid. Al vroeg in de klassieke oudheid ontstonden er inheemse en Griekse steden in het vooral agrarische gebied. Ook in de Romeinse tijd was er interactie tussen stad en platteland. In de middeleeuwen kwamen de kuststeden van Apulië met hun grote romaanse kathedralen tot bloei. Daarnaast was er de vorst die het gebied probeerde te overheersen. Vooral de Stupor Mundi, keizer Frederik II heeft veel indrukwekkende bouwwerken tot stand gebracht om zijn macht in het gebied af te dwingen.
In de vroegmoderne tijd werd het gebied afgeroomd en verdwenen de opbrengsten naar Napels waar de vorst en de edelen waren gevestigd. Aan deze exploitatie van het gebied zal een afzonderlijk college worden gewijd. Omdat de industrialisatie zich in het 19de-eeuwse Italië in de noordelijke regio's voltrok, raakte het zuiden economisch achterop. Daarmee ontstond de kwestie van de Mezzogiorno, het achtergebleven zuiden. Veel inwoners van Basilicata zochten in de 19de en 20ste eeuw een goed heenkomen in Amerika. De steden van Apulië hadden meer werkgelegenheid te bieden. In het laatste college wordt de vraag gesteld hoe het fascistische regime en de na-oorlogse overheid met beide regio's zijn omgegaan.
Na de colleges wordt een reis gemaakt naar het gebied, dat rijk is aan Romeinse resten zoals de Via Appia, het Michaels heiligdom in de Gargano, de historische steden aan de kust, Romaanse kathedralen, kastelen van Normandiërs en Staufen, de typisch barokke kerken in Lecce en omgeving, de grotwoningen in Matera en de inrichting van de moderne bedevaartsplaats voor Padre Pio.